Polskie przepisy karne wyróżniają dwa rodzaje obowiązku zawiadomienia o przestępstwie: społeczny oraz prawny.
Społeczny obowiązek zawiadomienia o przestępstwie spoczywa na każdym kto posiada informację o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu. Zgodnie z przepisem art. 304 § 1 Kodeksu postępowania karnego:
„Każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję.”
Należy podkreślić, iż społeczny obowiązek zawiadomienia o przestępstwie dotyczy jedynie przestępstw ściganych z urzędu, zatem obowiązek ten nie dotyczy przestępstw z oskarżenia prywatnego oraz na wniosek. Skontaktuj się z adwokatem z naszej Kancelarii, by dowiedzieć się jakie to przestępstwa są ścigane z urzędu.
Obowiązek ten nie jest zagrożony w razie jego niewykonania żadną sankcją karną, podlega wyłącznie ocenie w sferze moralnej w postaci sankcji społecznych.
Możliwa jest sytuacja kiedy to społeczny obowiązek zawiadomienia o przestępstwie zostanie przekształcony w prawny obowiązek. Nastąpi to w przypadku powzięcia wiarygodnej wiadomości o karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu jednego z poniższych czynów zabronionych:
- ludobójstwo;
- zbrodnie przeciwko ludzkości;
- przestępstwa wojenne;
- zamach stanu;
- zamach na konstytucyjny organ RP;
- szpiegostwo;
- zamach na życie Prezydenta RP;
- gwałtowny zamach na jednostkę sił zbrojnych;
- zabójstwo;
- sprowadzenie zdarzenia powszechnie niebezpiecznego;
- przejęcie kontroli nad statkiem wodnym lub powietrznym;
- pozbawienie wolności;
- wzięcie zakładnika;
- przestępstwa o charakterze terrorystycznym.
Warte podkreślenia jest, że obowiązek zawiadomienia dotyczy nie tylko dokonania czynu zabronionego, ale również karalnego przygotowania oraz usiłowania.
W przypadku, gdy osoba nie dochowa zadość temu obowiązkowi, naraża się na popełnienie przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości określonego w art. 240 § 1 KK, chyba że zachodzą okoliczności wyłączające bezprawność tego zachowania, np. nie będzie podlegać karze osoba, która zaniecha zawiadomienia z obawy przed odpowiedzialnością karną jemu grożącą lub jego najbliższym.
Jak wskazuje doktryna, obowiązek zawiadomienia o przestępstwie obejmuje każdą okoliczność o której wiadomość została uzyskana w sposób wiarygodny. To na organach ścigania spoczywa obowiązek dokonania oceny wagi i przydatności tychże okoliczności. Jeśli posiadasz wątpliwości co do rangi posiadanych okoliczności, warto zapytać adwokata, który przedstawi reguły prawne umożliwiające podjęcie decyzji.
Przepis wskazuje, iż przekazanie wiarygodnych informacji powinno nastąpić niezwłocznie, czyli bez zbędnej zwłoki, po uzyskaniu przez osobę takowych informacji o czynie zabronionym.
Autor:
23.04.2015 r.